در اساسنامه جهاد دانشگاهی، این نهاد این گونه تعریف شده است: جهاد دانشگاهی نهادی عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که به تصویب هیئت امنای جهاد دانشگاهی برسد.
- اهداف جهاد دانشگاهی
اهداف تعیین شده برای جهاد دانشگاهی را می‌توان موارد زیر دانست:
- گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خود اتکایی
- توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه
- گسترش طرح‌های کاربردی به منظور به‌کارگیری نتایج پژوهش
- پُل بین دانشگاه و جامعه
براساس تعریفی که در اساس نامه جهاد دانشگاهی آمده، این نهادْ پُلی میان دانشگاه و جامعه است. عمده ترین هدف جهاد دانشگاهی در حال حاضر، عینیتْ بخشیدن به آرمان‌های انقلاب اسلامی در سطح دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، تحقق اهداف انقلاب فرهنگی، گسترش گرایش دینی و مذهبی در بین دانشجویان، توسعه فنّاوری با بهره‌گیری از نیروهای متخصص داخلی برای حذف وابستگی‌های علمی ـ فرهنگی، و استقرار نظام آموزش عالی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی در سطح دانشگاه‌‌هاست.
- وظایف جهاد دانشگاهی
طبق مصوّبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و اساس نامه جهاد دانشگاهی، این سازمانْ نهادی است عمومی، غیردولتی و زیر نظرشورای عالی انقلاب فرهنگی که از لحاظ اداری دارای شخصیتی مستقل است. در این اساس نامه، به وظایف جهاد دانشگاهی اشاره شده است که گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها، توسعه امور فرهنگی، تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی در برنامه ریزی برای قشر جوان، ایجاد امکانات نشر و تألیف، انجام تحقیقات کاربردی و توسعه ای، حمایت از دانشجویان و پژوهش گران جوان، و توجه به اشتغال فارغ التحصیلانْ به عنوان مجموعه ای از وظایف جهاد دانشگاهی به چشم می خورد. جهاد دانشگاهی در سه حوزه آموزشی، فرهنگی و پرورشی به صورت عمده فعالیت دارد که هر کدام از این حوزه ها، شاخه‌های متعددی دارند.
- کتاب و کتاب خوانی
توجه به کتاب و کتاب خوانی، یکی از سرفصل‌های مهم فعالیت های فرهنگی جهاد دانشگاهی است. به این منظور، این نهاد از سال 1362، تولید و انتشار کتاب را با هدف های کمک به دانشجویان برای دست یابی به منابع علمی، و ایجاد ارتباط با استادانی که آثار خود را از طریق امکانات جهاد دانشگاهی در اختیار جامعه دانشگاهی کشور قرار دهند، آغاز کرد. این نهاد به منظور پر کردن خلأ موجود در زمینه تولید کتاب، به تشکیل گروه های آموزشی پرداخت و با توجه به نیازهای دانشجویان و پیشنهادهای استادان و محققانْ به تألیف و ترجمه کتاب های درسی دانشگاهی پرداخت.
- نقد کتاب
نقد کتاب، یکی از برنامه های جهاد دانشگاهی در دانشگاه هاست و واحدهای جهاد در دانشگاه ها، نقد و بررسی کتاب را به طور مرتّب در دستور کار خود قرار داده اند. این واحدها، با برپایی جلسه هایی با استادانِ نویسنده و دعوت از نویسندگان کتاب ها و تشکیل میزگرد، به نقد و بررسی کتاب‌ها می‌پردازند. علت این کار هم این است که آن ها معتقدند که دانشگاه محل بحث و پژوهش ونقد و نظر است و در غیر این صورت، تفاوتی میان دانشگاه و مقطع دبیرستان نخواهد بود.