مقاله تکنولوژی‌های نوین و سرنوشت بشر، برنده چهاردهمین دوره جایزه مهتاب میرزایی

مقاله‌ای درباره تکنولوژی‌های نوین نوشته « سرکار خانم شهیندخت خوارزمی »، عضو محترم هیات مدیره و هیات امنای جامعه یاوری فرهنگی و یکی از اساتید به نام دانشگاه ها، برای نشریه‌ای که بزرگان ادب و فرهنگ در آن حضور دارند. با تمرکز بر مسائل اجتماعی و ادبیات و تاریخ و کم توجه به نقش علم و تکنولوژی.

تکنولوژی های نوین و سرنوشت بشر

هرگاه حالِ ما همسرم و من به خاطر وضعیتِ ایران و اوضاع نابسامانِ جهان خراب میشود، به سراغ فیلم یا مقاله ای میرویم دربارۀ آخرین دستاوردهای علم و تکنولوژی. فضای ذهنیمان به طرز غریبی بهتر می شود. آینده نگری مرهمی است بر این رنجِ جانکاهِ ما. این نوشتار، داستانِ جست و جوی بی پایان بشر است برای کشف واقعیت و دستکاری در طبیعت. داستانی شگفت انگیز و خواندنی.

جامعۀ بشری وضعیت عجیبی را می گذراند. قرار نبود در قرن بیست و یکم شاهد چنین اوضاعی باشیم. انگار ادارۀ امور از کنترل خارج شده. رهبران جوامع، در مقایسه با وظایف سنگینی که برعهده دارند، بیش از پیش به کوته قامتانی شبیه شده اند که، در صندلی بزرگ رهبری کشور خود، کوتوله ای مضحک به نظر می آیند. ساختارهای سیاسی و حکمرانی به شدت ناکارامد شده اند و نمی توانند برای مسائل پیچیدۀ امروز راه حل مناسب بیابند. رشد فسادِ نهادینه و سقوطِ غم انگیز ارزش های انسانی و نابرابری های فزایندۀ اجتماعی و اقتصادی دورنمای تاریکی از آیندۀ بشر ترسیم می کند.

آنچه امیدبخش است، حضور پررنگ مردم بسیاری از کشورها در خیابان ها در اعتراض به ناکارآمدی و فساد دولت مردانی است که برآنان حکومت می کنند.
اما این فقط یک روی سکۀ واقعیتِ جهانِ کنونی است. روی دیگر روند پرشتاب پیشرفت های علمی تکنولوژیک است که شاید دورنمای دیگری از جامعۀ بشری نشان میدهد.
هدف این نوشتار، معرفی مهمترین دستاوردهای علمی و تکنولوژی های نوینی است که از منظری دیگر زندگی بشر را دگرگون می سازند. شاید با این نوشتار بتوان این پرسش مهم را طرح کرد که آیا این دستاوردها در بطن خود راه حلی برای معضلاتی ارائه می دهند که به کلافی سردرگم تبدیل شده اند

نخست، حوزه های اصلی تکنولوژی های نوین و تکنولوژی های نو ظهور معرفی می شوند. فرق این دو آن است که کاربرد دستۀ نخست فراگیر شده و آثارش محسوس است. ولی کاربرد و آثار دستۀ دوم چندان آشکار نشده است. در جریان بحث، آثار این تکنولوژی ها بر زندگی بشر مطرح خواهد شد. سعی می شود بدون موضع گیری و پیش داوری، آثار مثبت و منفی این تکنولوژی ها معرفی شوند. هدف طرح سوال است.

باید اعتراف کنم که روزگاری در دام علم باوری گرفتار بودم و تصور می کردم پیشرفت علم و تکنولوژی می تواند به خلق جامعه ای انسانی تر بینجامد. ولی واقعیت های چند دهۀ اخیر نشان داد که پدیده های سیاسی و اجتماعی و حتی فرهنگی در جامعۀ بشری در آن بخش از طبیعتِ انسان ریشه دارند که هنوز ناشناخته مانده و تا رسیدن به وضعیت مطلوب راه درازی در پیش است.

علم و تکنولوژی نتوانسته مانع بروز فجایعی شود که قدرت طلبی، حرص و آز، انتقام جویی، منیّت، نبود مُدارای فرهنگی و قومی و نژادی و، بیش از همه، جهلِ مرکبِ انسانِ معاصر، به ویژه رهبران کشورها، عامل آن بوده است. شاید پیشرفت های علوم مغز و اعصاب و ژنتیک بتواند در آینده ریشۀ فیزیکی این هیجان ها و رفتارهای آسیب رسان بشر را کشف کند و برای کنترل آن راهکاری بیابد.

پیش از باز کردن بحث، باید به نکته ای اشاره کنم. پیشرفت های علمی و تکنولوژیک در برخی زمینه ها، لحظه ای یا دست کم روزانه است. چه بسا هر روز چیزی نو کشف یا اختراع می شود. همگامی با این شتاب و روزامد نگاه داشتن مطلب شاید ممکن نباشد. سعی کرده ام تا آ نجا که امکان داشته، دستاوردهای جدید را معرفی کنم.

 حوزه های اصلی تکنولوژی های نوین
پیش از معرفی حوزه های اصلی، لازم است فهم خود را از معنای تکنولوژی بیان کنم. تکنولوژی محصولِ تبدیل فهم و شناخت انسان از واقعیت به کاربرد است و کاربرد، یعنی دستکاری در طبیعت از طریق ابزاری ساختۀ انسان. در آغاز، پیش از انقلاب علمی، این فهم و شناخت، بیشتر تجربی و حسی بود. جرقه ای بود در ذهن یک مخترع که سعی داشت ابزاری بسازد که یا بارِ کار بدنی انسان را کاهش دهد، یا کارکردی تازه را وارد زندگی انسان کند. پس از انقلاب علمی و همگامی آن با انقلاب صنعتی، شاهد پیدایش نخستین جوانه هایی بودیم که بعدها به مراکز تحقیق و توسعه ( R&D ) تبدیل شدند و کارخانه های تکنولوژی نام گرفتند.

برای مطالعه ادامه مقاله روی لینک زیر کلیک کنید:

00X_تکنولوژی_های_نوین_و_سرنوشت_بشر_7

https://www.magiran.com/volume/155361